Vân Đồn được xác định là khu vực trọng điểm của Quảng Ninh để phát triển thành đặc khu kinh tế, với mục tiêu hình thành các cực tăng trưởng mới tại khu vực ven biển phía Bắc.
Huyện đảo Vân Đồn, nằm ở vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh, đang tiến gần tới việc trở thành một trong những đặc khu kinh tế đầu tiên tại Việt Nam, sau khi Chính phủ phê duyệt đề án tổ chức lại đơn vị hành chính và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Bến cảng quốc tế Ao Tiên, ở Vân Đồn, Quảng Ninh (Ảnh: Nguyễn Dương).
Ngày 14/4, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký Quyết định số 759/QĐ-TTg, thông qua Đề án cải tổ đơn vị hành chính các cấp trên toàn quốc. Theo đó, Vân Đồn và Cô Tô được xác định là hai khu vực trọng điểm của Quảng Ninh để phát triển thành đặc khu kinh tế, với mục tiêu hình thành các cực tăng trưởng mới tại khu vực ven biển phía Bắc.
Chính quyền tỉnh Quảng Ninh đã đầu tư đáng kể vào phát triển hạ tầng kỹ thuật tại Vân Đồn trong những năm gần đây, nhằm đón đầu các cơ hội từ chính sách đặc khu. Tỉnh đã kết hợp nguồn lực từ ngân sách nhà nước với các nguồn vốn tư nhân để xây dựng hàng loạt công trình giao thông, du lịch và dịch vụ then chốt.
Hiện Vân Đồn có hơn 60 dự án đầu tư sử dụng vốn ngoài ngân sách với tổng vốn đăng ký khoảng 63.000 tỷ đồng. Một số dự án đã hoàn thành và đi vào hoạt động, bao gồm Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, bến cảng quốc tế Ao Tiên và các khách sạn cao cấp như Wyndham Garden Sonasea và Angsana Quan Lan Ha Long Bay Resort.
Bên cạnh các dự án đã triển khai, tỉnh Quảng Ninh cũng đang phối hợp với các bộ, ngành trung ương để xúc tiến thêm nhiều khoản đầu tư quy mô lớn vào địa bàn. Trong đó, đáng chú ý là đề xuất của tập đoàn Swire (Anh Quốc) về xây dựng Trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa máy bay tại khu vực Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn.
Đồng thời, UBND tỉnh Quảng Ninh cũng kiến nghị triển khai khu dịch vụ du lịch phức hợp cao cấp tại xã Vạn Yên, nhằm thúc đẩy du lịch chất lượng cao và thu hút khách quốc tế.
Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình đã trực tiếp khảo sát các địa điểm đề xuất vào đầu tháng 4 vừa qua và yêu cầu các bộ, ngành liên quan hoàn thiện hồ sơ, trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt. Tại Thông báo số 170/TB-VPCP ngày 10/4, Văn phòng Chính phủ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đẩy nhanh tiến độ các thủ tục đầu tư để tạo đòn bẩy phát triển mới cho khu vực.
Việc hạ tầng giao thông và dịch vụ đã được đầu tư đồng bộ đang tạo lợi thế cạnh tranh cho Vân Đồn so với nhiều khu vực ven biển khác của Việt Nam. Trong các cuộc lấy ý kiến nhân dân thời gian gần đây, đa số người dân địa phương bày tỏ sự đồng thuận và kỳ vọng cao vào chủ trương phát triển đặc khu, coi đây là cơ hội lịch sử để nâng cao chất lượng sống và phát triển kinh tế bền vững.
Tuy nhiên, các chuyên gia và người dân cũng cảnh báo về những thách thức tiềm tàng mà Vân Đồn cần vượt qua trong quá trình chuyển đổi mô hình. Những lo ngại chính bao gồm áp lực gia tăng lên hệ sinh thái tự nhiên, rủi ro bong bóng bất động sản do đầu cơ,...
Một góc đô thị của huyện Vân Đồn, Quảng Ninh (Ảnh: Nguyễn Dương).
Nhiều ý kiến đề xuất rằng, Chính phủ cần sớm ban hành khung pháp lý riêng biệt cho các đặc khu, trong đó làm rõ cơ chế quản lý, ưu đãi đầu tư và phân quyền điều hành nhằm đảm bảo tính ổn định lâu dài và thu hút các nhà đầu tư chiến lược.
Việt Nam từng thảo luận khả năng thành lập các đặc khu kinh tế từ năm 2017, tuy nhiên, một số đề xuất trước đây đã bị đình trệ xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Sự trở lại của chủ trương này, cùng với các dự án cụ thể tại Vân Đồn, đang được theo dõi sát sao như một phép thử cho mô hình đặc khu tại Việt Nam.